De nieuwste (dubbel-)cd van I Compani bestaat uit twee delen, suites is wellicht een beter woord. De eerste kreeg de titel ‘Garbo and other goddesses of cinema’ mee, de tweede ‘Tango and Impro, concert in memory of Maria Schneider’. De eerste is live opgenomen op drie Nederlandse jazzpodia, de tweede in LUX,  ook live. Hiermee wordt weer eens de unieke veelzijdigheid van I Compani aangetoond: twee totaal verschillende suites die toch raakvlakken hebben omdat ze het fenomeen film als basis hebben. Bovenal echter worden uitgevoerd door dat zo intrigerende gezelschap rond saxofonist Bo van de Graaf.

Greta Garbo is wellicht de beroemdste diva die – in elk geval – de filmwereld heeft voortgebracht. Maar wat te denken van Brigitte Bardot, Mae West, Marilyn Monroe en Sophia Loren? Zij komen met wapperende banieren tevoorschijn uit de muziek van I Compani, soms mét de originele stemgeluiden van de ‘behandelde’ diva’s. Film- en cultuurhistoricus Constant Hoogenbosch omschrijft het in een toelichting bij de cd heel treffend en we nemen dan ook maar de vrijheid hem letterlijk te citeren: ‘In een kolkende en adembenemende combinatie van muziek en beelden van twintigste eeuwse diva’s presenteert I Compani de ondubbelzinnige verbale stroom van Mae West, de breekbare elegantie van Mary Pickford, de vrijzinnige en frivole erotiek van Brigitte Bardot, de introverte schoonheid van Jeanne Moreau, de melancholische faam van Marilyn Monroe en het Italiaanse temperament van Sophia Loren’.

En zo is het maar net: alle kenmerken van déze en andere diva’s komen in de muziek voorbij. Die is opgehangen aan de – volgens I Compani – grootste van allen: Greta Garbo. Haar koele, ongenaakbare schoonheid, haar tijdloosheid is de bakermat geweest waarop alle anderen konden groeien. En zo verschillend als ze allemaal waren, zo laat I Compani ze ook aan des luisteraars oren voorbij trekken: met opwindende circusklanken, hitsige collectieven, dromerige kleine portretten, jazzmatige improvisaties en klassieke verwijzingen, zoals naar Giuseppe Verdi in het stuk ‘Danza Sacra’.

‘Garbo and other goddesses of cinema’ is een lust voor het oor en een nieuw hoogtepunt in het al zo overlopende oeuvre van I Compani. Dat laatste geldt ook een beetje voor de tweede cd ‘Tango and Impro’, die is opgedragen aan de in 2011 overleden actrice Maria Schneider. Wiens schoonheid door de eerder geciteerde Constant Hoogenbosch wordt omschreven als die van de ‘brutale girl-next-door’. Hoe je zo’n kwalificatie in muziek kunt vangen laat I Compani horen in vijf composities, alle van de hand van leider Bo van de Graaf, waarbij titels als ‘Music for Maria Schneider’ en ‘Francis Bacon’ in het oog springen.

Die tweede cd bestaat in feite ook uit twee delen, want na de ode aan Maria Schneider wordt de muziek van de speelfilm ‘Last Tango in Paris’ in zes composities ontleed. De filmcomponist was toen Gato Barbieri, van wie Bo van de Graaf drie stukken voor dit deel arrangeerde. Waarom ‘Last Tango in Paris’? Omdat Maria Schneider er de tegenspeelster was van Marlon Brando. Zo wordt de actrice dubbel geëerd. Terecht, zeker als dat zo imponerend gebeurt als bij I Compani. Opvallend is de aanwezigheid van zangeres Simin Tander. In 2004 debuteerde zij bij I Compani. In Lux schoof zij zomaar aan bij de overige muzikanten. Zonder repetitie improviseert zij dat het een lieve lust is.

Als slotopmerking: de hoes van ‘Garbo’ is een architectonisch kunstwerk. Hij is van karton, gevouwen in een aantal compartimenten waarin dan weer de twee cd’s verborgen zitten. Heel ingenieus, maar als je ’s avonds na inname van wat borrels de cd’s wilt draaien, krijg je ze gegarandeerd niet meer terug in de hoes. Ook al niet erg, kun je ze ’s morgens nog eens draaien, want dat kan niet genoeg gebeuren.

Rinues van der Heijden [Jazz en zo]